81. Wat zei Kanye West (fout) over slavernij? (En waarom zouden we er van wakker moeten liggen?)

Niet Kanye West, maar prediker, feministe, ontsnapte slaaf en HELDIN Sojourner Truth.

Normaal gezien ging ik vandaag een blogje schrijven over slakken, want ik heb deze week ontdekt dat er kannibalistische naaktslakken zijn en wie mijn blogje een beetje kent, weet dat niks mij vrolijker maakt dan weetjes over beestjes.

Maar terwijl ik mijn portie nieuws van de ochtend verorberde, bedacht ik me dat de hele Kanye-handel wel erg veel aandacht kreeg, en precies het soort aandacht waar ik me aan erger: inhoudsloze aandacht. Veel dingen à la ‘Kanye West zegt dat slavernij een keuze was’ en ‘Wat is er mis met Kanye West?’. Maar eigenlijk niks over de kern van de zaak: waarom een rijke, succesvolle minderheidsvertegenwoordiger als West, een zelfverklaarde Black Jesus, zijn eigen roots vertrappelt in een poging ‘vrij’ te lijken.

 

1. Wat zei Kanye West over slavernij?

Op 1 mei 2018 gaf rapper, ondernemer, modeontwerper en echtgenoot van Kim Kardashian Kanye West een interview met TMZ. Je vindt het hele interview hier. TMZ nodigde West uit naar aanleiding van zijn tweets rond Donald Trump en de foto die hij gepost had van zichzelf met het bekende rode MAGA-petje op.

Aan het begin van het interview verdedigt West zich in een onsamenhangende uitleg (hij springt van de hak op de tak) door te verwijzen naar het feit dat de samenleving bepaalt wat een mens moet denken, maar dat hij als kunstenaar een vrije denker wil zijn. Hij haalt dan aan dat er bedreigingen zijn aan zijn adres, maar dat hij die niet echt ernstig neemt en dat hij begrijpt dat het doel van geweld tegen hem zou zijn: to beat some sense into me. In die context zegt hij, ongeveer drie minuten na de start van het interview, het volgende:

Probably the idea is to beat (mimes airquotes) sense into me, but you know uhm… When you hear about slavery for four hundred years… For four hundred years?! That sound like a choice. (chuckles) Like, you was there for four hundred years and there’s all a y’all? You know it’s like, it’s like we’re mentally in prison. I like the word prison cause slavery goes too direct to the ah… idea of black, you know. It’s like, slavery, Holocaust – Holocaust’s jews, slavery is blacks. So prison is something that unites us as one race, blacks and whites being one race. That we’re one… We’re the human race. We’re human beings and stuff.

Okido.

Voor wiens Engels even goed is als mijn Frans, even parafraseren: West verbaast er zich over dat zoveel mensen gedurende 400 jaar in slavernij konden blijven leven, en stelt dat dit dan een keuze moet zijn. Hij gaat verder om uit te leggen dat het een mentale slavernij is of een mentale gevangenis, en dat hij gevangenis verkiest als woord omdat het woord slavernij teveel verbonden is met Afro Amerikanen.

Een van de interviewers onderbreekt hem en vraagt hem expliciet naar de opmerking over hoe slavernij een keuze is, en West antwoordt dit:

Yeah, right now we… we’re choosing to be enslaved. We’re like, okay. So like Ebro, I facetime ‘m and I’m there with Candace right, and Ebro starts to bring up these… like, his version of facts, right? And Candace has facts, she’s reasearched. […] Candace Owens has facts she’s researched, and then Candace just pulls out her Jedi light saber and just shwhh (mimes pulling out and swining a light saber) and you know, chops Ebro’s head off with facts. Then Ebro facetimes me the next day, and he […] wants to talk about music now. I say: yo, you gotta have Candace on your show. He says: nah I’m not she’s mean. So you gonna stifle her voice Ebro, you’re choosing to enslave people’s minds, you’re choosing to not let the truth be free.

Dat tweede stukje is belangrijk om te weten waarom West over slavernij begon zonder ernaar gevraagd te worden: het gaat over mentale slavernij, blijkbaar. De mensen die hij vernoemt zijn radiopresentator Ibrahim Darden en Candace Owens, conservatief denker en oprichter van het conservatieve YouTube-kanaal Red Pill Black (naar de infame Red Pill-groep op Reddit die de waarheid over feminisme en de onderdrukking van blanke mannen meent ontdekt te hebben).

Wat bedoelt hij hier mee? Dominee en progressief radiopresentator Mark Thompson plaatst Wests opmerkingen in een bredere Amerikaanse context. Hedendaagse Afro Amerikaanse denkers gebruiken de term slavernij heel losjes: de Democraten houden de Afro Amerikaanse bevolking in slavernij! Belastingen zijn slavernij! Maaltijdbonnen zijn slavernij! De implicatie is dat als Afro Amerikanen vrij zouden zijn van de Democratische partij, van belastingen en maaltijdbonnen, zij even vrij (en rijk) zouden kunnen zijn als alle andere Amerikanen.

Dit is traditioneel economisch conservatief gedachtengoed. Je vindt het ook terug bij onze Belgische conservatieve politici: de overheid houdt mensen klein door hen veel te veel te geven, waardoor ze lui worden. Mocht de overheid mensen minder geven, dan zouden die mensen harder moeten werken om er te komen en zouden ze meer bereiken in hun leven. En ook in België is er een vorm van dit soort denken die toegespitst is op minderheden: die allochtonen, die willen dat alles voor hen gedaan wordt. Die komen naar hier voor onze sociale zekerheid, maar die willen niet werken. En daardoor blijven ze arm. Als ze nu eens zouden moeten werken, dan zouden ze rijker worden.

In een samenleving waarin iedereen effectief gelijk is, zou deze retoriek ook wel kunnen kloppen. Maar de feiten tonen duidelijk aan dat niet iedereen gelijk is… (Wie twijfelt, lees verder en je vindt een opsomming in paragraaf 3.)

 

2. Wat er is fout?

Ten eerste, en dat zou voor zich moeten spreken: de slavernij waarin zoveel Afrikanen moesten leven tijdens de eerste eeuwen van de kolonisatie van Amerika, was niet vrijwillig. Dat was absoluut geen keuze. En de verschillende manieren waarop Afro Amerikanen in de laatste anderhalve eeuw, sinds de afschaffing van slavernij in de V.S. in 1863, zijn onderdrukt, is ook geen vrije keuze.

Een greep uit de grabbelton van racistische fun die Afro Amerikanen mochten beleven na de Emancipation Proclamation van Lincoln [x]: segregatie (vooral maar niet alleen in het Zuiden van de V.S.) met aparte scholen, aparte ziekenhuizen, aparte restaurants en aparte bussen voor blanken en zwarten; het verbod op gemixte huwelijken in een aantal staten; tellingen van “gekleurde” mensen met zogezegd wetenschappelijke percentages voor hoeveel voorouders welke etniciteit mochten hebben om welke huidskleur toegeschreven te krijgen (hint: iedereen met ergens één zwarte voorouder was zwart); de terroristische organisatie Ku Klux Klan die als doel had om al te ambitieuze Afrikanen en Afro Amerikanen op hun plaats te zetten en te houden, desnoods met gebruik van geweld; lynchpartijen van veelal onschuldige zwarten voor (vaak verzonnen) misdaden; gesegregeerde bataljons in WOI en WOII (waarbij de overzeese soldaten vaak vriendelijker waren tegen de Afro Amerikaanse militairen dan hun eigen strijdmakkers); het bemoeilijken van stemmen voor Afro Amerikanen…

Zelfs wanneer de eerste mixed race president de eed mocht afleggen en acht jaar kon doorbrengen in het Witte Huis, was dat diepgewortelde Amerikaans racisme voelbaar: Was hij wel echt een Amerikaan, want zijn vader was Kenyaans? Was hij geen stiekeme moslim? Had hij wel echt die rechtenstudies goed afgelegd? Zoveel wantrouwen was er niet voor andere presidentskandidaten zoals John McCain en Ted Cruz (die effectief niet in Amerika geboren zijn), of voor Donald Trump (die zo gelovig is als een zakdoek), of voor George W. Bush (die effectief gestudeerd heeft en een diploma haalde in een school waar zijn familie heel veel gulle schenkingen aan deed). Mmm… wat is precies het verschil tussen hen en Barack Obama?

Slavernij is sowieso geen keuze, daarom is het slavernij. En ook de onderdrukking die volgde is geen vrije keuze, maar het resultaat van een samenleving die bang is de eigen rijkdom te verliezen als voormalig arme en uitgebuite mensen hun eigen deel van de koek zouden komen opeisen.

 

Ten tweede is het niet omdat je met velen bent, dat je een revolutie kan ontketenen. West lijkt te denken dat er genoeg slaven waren om in opstand te komen. Maar hij denkt als een rijke 21e eeuwse mens met een smartphone en het internet aan zijn vingertippen. Hoe organiseer je in een samenleving waar het twee maand kan duren eer een brief zijn bestemming bereikt, een succesvolle revolutie als je geen wapens hebt, geen geld, geen connecties, geen vrijheid? Als je dag in dag uit geketend bent, vaak ook letterlijk?

Eigenlijk is wat hij hier zegt het equivalent van “Als er 600.000 Joden gedood konden worden in WOII, waren er dan niet genoeg om ervoor te zorgen dat dit niet gebeurde?” De absurditeit van die uitspraak is duidelijk genoeg.

Wat meer is: elke emancipatiebeweging die succesvol is, slaagt omdat er mensen uit de meerderheid het mee opnemen voor de minderheid. De Civil Rights movement waar Martin Luther King zo’n belangrijke rol in speelde, zou nooit zo succesvol geweest zijn zonder de steun van politici als John en Bobby Kennedy. Net zoals we de emancipatie van vrouwen mee te danken hebben aan progressieve mannen die in hun zakken tastten en hun politieke macht gebruikten om feministische eisen mee op de agenda te zetten; de arbeidersbeweging geholpen werd door een handvol filantropische industriëlen en de katholieke Kerk; of de gelijkschakeling van rechten voor holebi’s en hetero’s alleen mogelijk was dankzij bondgenoten die zelf hartstikke hetero waren.

M.a.w.  je hebt mensen nodig die deel uitmaken van de groep die onderdrukt, en die de onderdrukten wapens in handen kunnen geven – soms letterlijke wapens, maar nog vaker geld, toegang tot de media en politieke invloed. En het heeft lang geduurd eer de slaven in Noord-Amerika voldoende bondgenoten vonden die hen daarbij wilden helpen.

Dat betekent hoegenaamd niet dat het die bondgenoten zijn die al het werk alleen gedaan hebben. Als West een beetje zou opgelet hebben op school of af en toe eens een boek gelezen zou hebben, dan zou hij weten dat mensen als Anne-Murray en Frederick Douglass, advocaat en diplomaat Mifflin Wistar Gibbs, oprichter van de Knights of Liberty Moses Dickson, krantenredacteur Philip Alexander Bell, de eerste zwarte tandarts Robert Tanner Freeman, dominee Samuel Cornish en ontsnapte slaven als Harriet Ann Jacobs, Harriet Tubman, Nathaniel Booth, Nat Turner en feministe en HELDIN Sojourner Truth hun leven waagden in hun strijd tegen slavernij.  (En dat zijn alleen degene die ik, vrije blanke Belg, ken. Ik zou hopen dat een man als Kanye Omari West, zoon van Black Panther-lid Ray West, een langere lijst heeft in zijn hoofd dan ik.)

 

3. Waarom zouden we hier wakker van moeten liggen?

Voor ik daar zelf in duik, laat ik liever even TMZ staffer Van Lathan aan het woord. Hij reageert op West vanuit de nieuwsruimte waar het interview plaats vindt, en je ziet zijn reactie in de video rond de 18e minuut.

I actually don’t think you’re thinking anything. I think what you’re doing right now is the absence of thought. The reason I think that is because, Kanye, you’re entitled to your opinion and can say whatever you want, but there is fact and real world, real life, consequence to everything you just said. While you are making music and being an artist and living the life you’ve earned, being a genius, the rest of us in society have to deal with these threats to our lives. We have to deal with the marginalisation that has come from the 400 years of slavery that you said for our people was a choice. Frankly, I’m disappointed. I’m appalled, and brother, I am unbelievably hurt that you have morphed into something that, to me, is not real.

West reageert hier op door naar de man toe te lopen en zich te verontschuldigen, waarop Lathan antwoordt: “You’ve got to be responsible, bro. Your voice is too big to not be.” [x]

 

Ook Mark Thompson wijst op de gigantische impact van iemand als West op zijn fans. Als hij zichzelf presenteert als de vrije denker, degene die het licht heeft gezien en op zoek is naar de waarheid, en dan racistische rechtse retoriek hanteert die als bedoeling heeft om niet-blanke minderheden verder onderdrukt te houden, dan geeft hij het signaal aan zijn fans dat deze manier van denken oké is. Dat het niet racistisch is, want West is zelf Afro Amerikaan en iemand kan toch nooit racistisch zijn over zichzelf?

Maar Thompson gaat nog verder. Hij trekt een lijn tussen het ontkennen van de Holocaust en het verergeren van antisemitisch geweld aan de éne kant, en het minimaliseren van slavernij en het verergeren van geweld tegen Afro Amerikanen aan de andere kant. Hij verwijst onder andere naar het recente incident in een Amerikaanse Starbucks waar twee Afro Amerikaanse klanten nog geen vijf minuten binnen waren vooraleer ze door de politie werden gearresteerd. [x] De werknemer die de politie belde, deed dit omdat ze weigerden iets te bestellen (ze wachtten op een zakenpartner die een kwartiertje later zou arriveren). Het kostte haar nog geen twee minuten om te beslissen dat de twee een bedreiging vormde die de politie moest komen oplossen…

En dit is een klein voorbeeld: geweld ten opzichte van Afro Amerikanen door Amerikaanse instellingen neemt opnieuw hand over hand toe. Hoewel Afro Amerikanen slechts 13% van de bevolking uitmaken, vormen ze 35 à 37% van de Amerikaanse gevangenisbevolking.[x] In Amerikaanse gevangenissen wordt verplicht gratis gewerkt. Hoe klinkt dat, verplicht werken zonder loon en zonder de mogelijkheid om te stoppen met die job? Ja… als slavernij. In 1980 zaten er bijna drie maal zoveel Afro Amerikaanse adolescente mannen aan de hogeschool en universiteit als in de gevangenis; in 2000 was de verdeling 40/60. Er zitten sindsdien alsmaar meer jonge Afro Amerikanen in de gevangenis, en alsmaar minder van hen stromen door naar het hoger onderwijs. En dat is niet omdat ze ineens genetisch dommer geworden zijn dan ze in 1980 waren…

Afro Amerikanen zijn ook oververtegenwoordigd als slachtoffers van dodelijk politiegeweld, en hebben ook een grotere kans om ongewapend te blijken nadat ze door een agent zijn doodgeschoten. [x]

 

Deze en andere maatschappelijke problemen gaan niet alleen Afro Amerikanen aan, maar zij zijn wel veel vaker slachtoffer van de War on Drugs, het verziekte politiekorps, het corrupte gevangeniswezen en de diverse problemen rond armoede en onderwijs in de grote steden, dan hun blanke landgenoten. De retoriek waar West in mee stapt in dit interview, dat slavernij en armoede een vrije keuze is van mensen en dat mensen die in armoede blijven steken gewoon lui zijn of niet willen veranderen, maakt dat rechtse politici des te meer weerklank krijgen.

Wanneer Donald Trump zijn congres toestemming geeft om te snijden in het budget voor gezondheidszorg, onderwijs en ondersteuning van de armen, dan doet hij dat op basis van deze retoriek: het is je eigen fout als je arm bent, het is je eigen keuze. En daardoor negeert hij de erfenis van slavernij, en de miljoenen manieren waarop mensen nog steeds klein gehouden worden in V.S. omwille van hun huidskleur en herkomst, en plaatst hij miljoenen kwetsbare mensen in een nog veel kwetsbaardere positie.

 

Kanye West die propaganda voert voor Donald Trump klopt, als je Lathans redenering volgt, omdat West niet denkt als een Afro Amerikaan, maar als een rijke Amerikaan. De feiten die hij voelt, zijn de feiten die hij met al zijn privileges ervaart. Maar dat maakt hen niet waar. Hoe meer fans van hem, wereldwijd, diezelfde propaganda gaan geloven, hoe gemakkelijker het wordt voor politici die alleen bezig zijn met de economische groei van de (autochtone) toplaag van hun land om arme, onderdrukte minderheden tegen elkaar uit te spelen en te overtuigen om toch maar tegen hun eigen noden en belangen in te stemmen.

En dat is iets waar u, beste lezer, absoluut van zou moeten wakker liggen. Want dat gaat over uw loon, uw werkloosheidsuitkering, uw arbeidsvoorwaarden, uw inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs, uw ziektedagen, uw pensioen…

(Had je niet verwacht hé?)