luistertip: Lynn Berger in gesprek met Rutger Bregman over zorg, kinderen en beschaving

Daarnet aan de afwas beluisterde ik een podcast die ik super interessant vond. In plaats van te wachten tot ik die kan gebruiken voor iets, denk ik dat het zinvol kan zijn om daar nu gewoon een paar inzichten uit te delen en een paar bedenkingen bij te schrijven.

In de aflevering van De Rudi & Freddie Show, de wekelijkse podcast van De Correspondent met historicus en auteur Rutger Bregman en onderzoeksjournalist Jesse Frederik, van 8 juli 2022 spreekt Bregman met journaliste Lynn Berger over het nakende zorginfarct. Dat klinkt akelig, maar dat is ook echt wel akelig. Ze bespreken eigenlijk een nieuw boek van Berger, getiteld Zorg. Een betere kijk op de mens. Dat boek komt binnenkort uit, en zoals de gewoonte is op de podcast worden andere medewerkers van De Correspondent altijd even uitgenodigd om dan wat meer te vertellen over hun werk.

Lynn Berger werkt al een paar jaar rond het thema Zorg op de site. Ze deed o.a. een heel mooie reeks over het gezin (De tweede) en een prachtige reeks interviews met zorgverleners genaamd De zorgzamen.*

Ik ga gewoon door een aantal dingen gaan die in de podcast ter sprake kwamen die ik leerrijk, interessant of verrassend vond, en die ik graag wil delen. Maar ik raad heel erg aan om de aflevering gewoon te downloaden of op je smartphone open te zetten en een afwasje of een wandelingetje met dit mooie gesprek in je oren te doen.

109. Wat is victim blaming (en waarom zou je het doen)?

Stephanie Hadley, In Other Words, 2013 [x]

We hebben het allemaal al wel eens gehoord. Dikke mensen die niet comfortabel kunnen zitten op een vliegtuig krijgen te horen dat ze dan misschien maar eens moeten afvallen. Homo’s die op straat lastig gevallen worden, moeten zich maar eens normaal gedragen zoals iedereen. Hijabi’s die gewoon willen gaan studeren aan de unief met hun hoofddoek moeten gewoon hun hoofddoek afdoen, als ze dat zo graag willen. Een meisje dat aangerand wordt, krijgt al snel de vraag Heb je wel duidelijk nee gezegd? Jamaar, was dat wel duidelijk?

Dat heet victim blaming, en deze week waren er twee voorbeelden van victim blaming constant in het nieuws, het éne al duidelijker en simpeler dan het ander. Er was Jan Jambon die vond dat het de fout was van de jongeren die in Spanje ziek geworden waren omdat ze hun gezond verstand niet gebruikt hadden, en er waren de hongerstakers in de Begijnkerk die dan maar hadden terug naar huis moeten gaan toen ze uitgeprocedeerd waren. Als je buikgevoel nu zegt: Ho, maar dat zijn twee heel verschillende situaties, dan geef ik je zeker gelijk. Maar dat ze niet zo verschillend zijn als ze lijken… dat ga ik proberen aan te tonen in wat volgt.

105. Wat is privilege?

Illustratie bij het artikel The Class Pay Gap: Why It Pays to Be Priviliged van The Guardian

 

Een oud-leerling gaf me ooit volgende suggestie om het te hebben over rechtvaardigheid in de les: laat alle leerlingen van op hun plaats een prop gooien naar de vuilnisbak vooraan in de klas. Ze mogen niet van hun plaats komen. Wie raak gooit, in de vuilnisbak dus, krijgt een beloning.

Bij de uitvoering was het, hoe kan het ook anders, een chaos: sommige leerlingen vooraan maakten er een show van hun prop gewoon in de vuilnisbak te deponeren, anderen protesteerden heftig dat dit heel oneerlijk was, want zij zaten achteraan, of waren heel klein, of zaten achter iemand heel groot. Eén iemand speelde bakset, wat de rest super oneerlijk vond. En een paar slimmeriken stonden recht of kropen bovenop hun bank om hun kansen te vergroten.

De les was in het kader van rechtvaardigheid in het jodendom. Maar eigenlijk illustreert ze ook een ander belangrijk concept wanneer we het hebben over het organiseren van een samenleving: privilege.

Wie waar zit in de klas op dat moment, is eigenlijk een beetje random. Ik bepaal in al mijn klassen, zelfs in het 6^e middelbaar, waar de leerlingen zitten. Wie last heeft om het bord te zien, wie regelmatig bij de les gehaald moet worden omdat ze droomt of snel afgeleid is, wie in de vorige periode teveel babbelde en op zijn zenuwen werkte… zit vooraan. Wie van de eerste rij komt en braaf en betrouwbaar is, mag achteraan. Maar mijn klasindeling heeft niks te maken met die oefening op zich. Ik heb niet eerst gedacht: ik zal de kleintjes vooraan zetten, en die lange zwiep die basket zet ik achteraan.

Zo werkt het ook in een samenleving: bij onze geboorte krijgen we een plaats toebedeeld in de maatschappij. Die kan, doorheen ons leven, veranderen: omdat we rijker worden of armer, zieker of gezonder, machtiger of machtelozer. Of omdat de samenleving rond ons verandert: nieuwe wetgeving geeft ons misschien een betere positie, betere bescherming, meer rechten… of maakt onze positie moeilijker.

Dat geheel van factoren die bepalen waar we mogen staan in de maatschappij om in de vuilnisbak van succes, gezondheid, geluk… te gooien, is bepaald door privileges.

102. Waarom is integreren in een nieuwe (sub)cultuur zo moeilijk?

DE scène uit Pride & Prejudice die menig vrouwenhart deed sneller slaan: OOGCONTACT! HANDCONTACT! *swoon*

 

Iets met normen en waarden, dat hoor je toch regelmatig: ze moeten zich aanpassen aan onze normen en waarden; ze moeten onze cultuur respecteren. Dat soort dingen. Het lijkt voor de hand liggend: als je bij iemand thuis wordt uitgenodigd, dan pas je je aan aan de gewoonten van dat huis. Boom, discussie gedaan.

Maar is dat wel zo gemakkelijk? En hoe weet je wat de gewoonten van het huis zijn als je nooit fouten mag maken zodat je kan bijleren? (En wat is dat met die foto’s uit Pride and Prejudice van Joe Wright?)

Om die vragen te beantwoorden moeten we eventjes eerst een omweg maken langs het idee van moraliteit, en hoe dat werk op het niveau van een samenleving.

 

98. Wat is het Raam van Overton en hoe helpen memes om het te openen?

Khizr en Ghazala Khan voor een portret van hun zoon Humayun Khan tijdens de Democratische Conventie. (Lucy Nicholson)

 

Ik heb al een paar keer geschreven over politieke correctheid, een term die haar roots heeft in rechts-conservatieve Amerikaanse anti-Clinton propaganda en dus niet zo neutraal is als ze lijkt. (Hier, bijvoorbeeld.) Maar de term heeft ook een wetenschappelijke tegenhanger: the Overton window. Daar heb je wellicht al eens over gehoord, en als we het willen hebben over mediawijsheid en hoe we best met propaganda omgaan, dan werpen we best eens een blik op dat raam.

94. Wat is racisme?

 

Gordon Parks, The Clark Doll Test, Harlem, New York, 1947

 

Ras, hebben we eerder al gezien, bestaat niet – althans niet voor mensen. Er is slechts één mensenras op dit moment, en huidskleur of andere genetische varianten maken je niet plots lid van een ander ras. En dat is iets heel belangrijks om in je achterhoofd te houden wanneer we gaan onderzoeken wat we bedoelen met de term racisme, en wat racisme allemaal kan zijn.

In de eerste plaats is het dus: geloven in een achterhaalde rassentheorie.

87. Wat kan ik Ignacio geven als Secret Santa?

Reading door Matthew Eaton

 

Sinds vorig jaar we er een nieuwe, bescheiden traditie bij aan ‘onze tafel’ in de leraarskamer. (Tafels in leraarskamers verdienen hun eigen blogpost, dus ik wijd niet verder uit.) We zwieren een inschrijvingsblad op tafel, laten een website namen trekken en wisselen goedkope geschenkjes met veel liefde en een kwinkslag uit. Mijn grootste vrees was om iemand te hebben die ik graag heb (en waar ik dus iets echt oprecht tofs voor zou willen vinden) maar niet zo goed ken, maar na wat onderling wisselen omwille van deftige redenen (zijn vrouw had hem getrokken, en dat is voor niemand een toffe verrassing) kreeg ik Ignacio, die ik graag heb en goed genoeg ken.

Ignacio vindt het marginaal dat ik ananas uit blik eet uit het blikje, bakt alsof hij een seizoen van The Great British Bake Off heeft gewonnen en heeft de energie van een Duracell-konijn. Hij is geen fan van stationsromans of superheldenfilms, en is zo clever en grappig dat het goed is dat ik hem ooit drie dagen dofellendig ziek gezien heb want anders zou ik waanzinnig geïntimideerd zijn. MAAR! Hij houdt, net als ik, van lezen en dingen bijleren. Dat hebben we gemeen met elkaar: de hele wereld is één grote wonderbaarlijke plek waarin werkelijk ALLES interessant kan zijn.

Dus achter de break zit zijn geschenk, maar ik ben er zeker van dat hij het wel zal willen delen met iedereen die over deze post struikelt (en anders heeft hij geen keuze dus pech): 52 interessante artikels over onze wonderbaarlijke wereld, soms met extra links naar filmpjes en podcasts (die hij niet gaat beluisteren, maar you can’t blame a girl for trying), altijd met een playlist van vijf toepasselijke liedjes.

Have fun in 2019!

86. Tot welk ras behoor ik?

Xavier Payne, The Black Simpsons, 2013

Racisme. Het is één van die woorden die we voortdurend gebruiken zonder echt stil te staan bij wat het betekent. Af en toe botsen we erop: als het gaat over islamofobie, bijvoorbeeld, of als we het willen hebben over ‘omgekeerd racisme’. Of als we van iets zeggen dat het racistisch is, maar dan is het antwoord: Nee hoor, dat is gewoon waar. Kan iets racistisch zijn en waar tegelijk?

Om te weten wat racisme is, moeten we eerst weten wat bedoeld wordt met ‘ras’. En dat is een veel moeilijkere vraag dan ze op het eerste gezicht lijkt. Spoiler alert: Blijkt dat er eigenlijk niet echt zoiets bestaat onder mensen als een ras…

 

80. Waarover gaat Zootopia (echt)?

Op het eerste zicht gaat Zootopia over hetzelfde waar alle Disneyfilms over gaan: wees jezelf! Volg je dromen! Wees lief voor kleine diertjes! De odd couple/buddy cop film volgt ambitieus konijn Judy Hopps (de eerste konijntjesagent in het exclusief door zoogdieren bewoonde Zootropolis) en con artist Nick Wilde, een vos die door Judy slinks gemanipuleerd wordt om haar te helpen in haar zoektocht naar een vermiste otter. De film zit tsjokvol schattige diertjes, slimme knipogen naar andere Disneyfilms, hilarische scènes en een oprecht verrassend mysterie. En: slechts één liedje, een meezinger van Shakira dan nog. Iets voor alle leeftijden, dus.

Zootopia is dan ook één van de grootste financiële en kritische successen van de tweede Disney renaissance. De film haalde meer dan 1.000 miljard euro binnen (bijna zoveel als die andere kaskraker Frozen) en won 33 prijzen, waaronder de Oscar voor beste animatiefilm. De film heeft een 98% Fresh rating op Rotten Tomatoes, wat wil zeggen dat critici met sterren gesmeten hebben in hun recensies. Maar waarom?

[Waarschuwing: deze tekst bevat superveel spoilers. Dus, als je de film nog niet gezien hebt: wat doe je hier?! Kijk de film! Kom dan terug. Dit is een goed artikel, serieus, zeer leesbaar. Ik ben er echt trots op. Ik heb zelfs een homokoppel ontdekt in de film, zoveel research heb ik gedaan! Maar je moet echt eerst de film zien.]

79. Hoe help ik in de strijd tegen slavernij?

Vreemde vraag? Slavernij is afgeschaft, toch? Wel… moord en diefstal zijn ook verboden. Betekent dit dat het niet meer gebeurt? Wel integendeel. Maar terwijl wij niets veel kunnen doen aan mensen die doden en stelen, kunnen wij wel iets doen aan slavernij. Gelukkig maar, want anders zou dit het meest miserabele stuk zijn dat ik al op deze blog gepost heb. Dat is het nog steeds, maar hou moed: er zit een lichtpuntje aan het einde. (Hint: dat lichtpuntje ben jij.)