111. Waarom censureert de vrt oude afleveringen van F.C. De Kampioenen?

l

Het is weer zover: CANCEL CULTURE! POLITICAL CORRECTNESS GONE MAD! Mogen we nog íets zeggen, misschien?

Een storm in een glas water, maar een storm die ons iets vertelt over de manier waarin we in onze samenleving met waarden en de daarbij horende normen omgaan. En dus: interessant voor ons om eens te bekijken.

Waar gaat het over? De vrt besliste om 16 van de 273 aflevering van de langlopende komische serie F.C. De Kampioenen niet langer uit te zenden. Ik zeg ‘de vrt’, maar eigenlijk is het niet de openbare instelling zelf die daarvoor koos, maar de programmacharterraad van de vrt, die bestaat uit tv-makers en die op basis van klachten van kijkers naar programma’s kijkt en checkt of ze wel overeenkomen met het charter van de vrt.

Dat charter vind je gewoon op de website van de vrt. Dat is immers een publieke instelling, en die wordt betaald met belastinggeld, en dus is het logisch dat burgers een beetje mee kunnen volgen hoe dat geld besteed wordt. Je vindt het charter hier.

107. Waarom is de scheiding der machten zo belangrijk voor een democratie (en waarom is het niet slecht dat het lang duurt voor België een regering heeft)?

De rechters van het Hooggerechtshof van de V.S. in 2018, met Trump-nieuwkomers Neil Gorsuch (links bovenaan) en Brett Kavanaugh (rechts bovenaan), en wijlen Ruth Bader Ginsberg tweede van rechts onderaan.

Deze week werden ook onze Belgische media gekaapt door de dood van Ruth Bader Ginsberg en de uitspraken van Amerikaans president Donald Trump over haar vervanging in het Hooggerechtshof van de V.S. Dat lijkt vreemd, want je kan je moeilijk voorstellen dat ons journaal evenveel tijd zou besteden aan de dood van een rechter in ons eigen hoogste gerechtshoven, het Hof van Cassatie en de Raad van State.

Maar de reden waarom ook wij in België dit nieuws van dichtbij volgen, is dat wat nu gebeurt iets belangrijk onthult over Trumps visie op leiderschap en het fundament van democratie. En daarom gaan we het nu hebben over iets dat saai klinkt en wellicht doet denken aan de lessen geschiedenis, maar wat elke burger van een democratie van jongs af aan zou moeten kennen: de scheiding der machten.

105. Wat is privilege?

Illustratie bij het artikel The Class Pay Gap: Why It Pays to Be Priviliged van The Guardian

 

Een oud-leerling gaf me ooit volgende suggestie om het te hebben over rechtvaardigheid in de les: laat alle leerlingen van op hun plaats een prop gooien naar de vuilnisbak vooraan in de klas. Ze mogen niet van hun plaats komen. Wie raak gooit, in de vuilnisbak dus, krijgt een beloning.

Bij de uitvoering was het, hoe kan het ook anders, een chaos: sommige leerlingen vooraan maakten er een show van hun prop gewoon in de vuilnisbak te deponeren, anderen protesteerden heftig dat dit heel oneerlijk was, want zij zaten achteraan, of waren heel klein, of zaten achter iemand heel groot. Eén iemand speelde bakset, wat de rest super oneerlijk vond. En een paar slimmeriken stonden recht of kropen bovenop hun bank om hun kansen te vergroten.

De les was in het kader van rechtvaardigheid in het jodendom. Maar eigenlijk illustreert ze ook een ander belangrijk concept wanneer we het hebben over het organiseren van een samenleving: privilege.

Wie waar zit in de klas op dat moment, is eigenlijk een beetje random. Ik bepaal in al mijn klassen, zelfs in het 6^e middelbaar, waar de leerlingen zitten. Wie last heeft om het bord te zien, wie regelmatig bij de les gehaald moet worden omdat ze droomt of snel afgeleid is, wie in de vorige periode teveel babbelde en op zijn zenuwen werkte… zit vooraan. Wie van de eerste rij komt en braaf en betrouwbaar is, mag achteraan. Maar mijn klasindeling heeft niks te maken met die oefening op zich. Ik heb niet eerst gedacht: ik zal de kleintjes vooraan zetten, en die lange zwiep die basket zet ik achteraan.

Zo werkt het ook in een samenleving: bij onze geboorte krijgen we een plaats toebedeeld in de maatschappij. Die kan, doorheen ons leven, veranderen: omdat we rijker worden of armer, zieker of gezonder, machtiger of machtelozer. Of omdat de samenleving rond ons verandert: nieuwe wetgeving geeft ons misschien een betere positie, betere bescherming, meer rechten… of maakt onze positie moeilijker.

Dat geheel van factoren die bepalen waar we mogen staan in de maatschappij om in de vuilnisbak van succes, gezondheid, geluk… te gooien, is bepaald door privileges.

98. Wat is het Raam van Overton en hoe helpen memes om het te openen?

Khizr en Ghazala Khan voor een portret van hun zoon Humayun Khan tijdens de Democratische Conventie. (Lucy Nicholson)

 

Ik heb al een paar keer geschreven over politieke correctheid, een term die haar roots heeft in rechts-conservatieve Amerikaanse anti-Clinton propaganda en dus niet zo neutraal is als ze lijkt. (Hier, bijvoorbeeld.) Maar de term heeft ook een wetenschappelijke tegenhanger: the Overton window. Daar heb je wellicht al eens over gehoord, en als we het willen hebben over mediawijsheid en hoe we best met propaganda omgaan, dan werpen we best eens een blik op dat raam.

97. Kunnen toelatingsproeven voor het hoger onderwijs ooit democratisch zijn? (En ook: denkt Ben Weyts dat onderwijzen lijkt op pensen draaien?)

Zoals wel vaker gebeurt, was de aanleiding voor deze blogpost mijn spontane buikgevoelreactie op het programma dat als mijn alarm dient ’s ochtends – Radio 1′s De Ochtend, en meer bepaald de aankondiging van een gesprek met minister Ben Weyts over toelatingsproeven voor alle richtingen in het hoger onderwijs. Niet dat ik dat gesprek beluisterd heb: ik moest vuilniszakken buiten zetten en douchen enzo, en ik heb al jaren een mening over toelatingsproeven voor het hoger onderwijs en die zal niet snel veranderen. Maar omdat ik intellectueel eerlijk probeer te zijn, nam ik me voor om vandaag de tijd te nemen om daar nu eens even zonder buikgevoel over na te denken en de ideeën rond die toelatingsproeven op een rijtje te zetten.

Dat ging niet zoals ik verwachtte: ik stootte op een artikel over de lerarenopleidingen en vond daarin het zaadje van alles wat er over de andere richtingen te zeggen valt. Dus om te beginnen: efkes een detoureke langs mijne côté. Maar ik beloof, op het einde, beschamende anekdotes over de academische carrière van ieders favoriete juf godsdienst. (Ik, dat ben ik.)

94. Wat is racisme?

 

Gordon Parks, The Clark Doll Test, Harlem, New York, 1947

 

Ras, hebben we eerder al gezien, bestaat niet – althans niet voor mensen. Er is slechts één mensenras op dit moment, en huidskleur of andere genetische varianten maken je niet plots lid van een ander ras. En dat is iets heel belangrijks om in je achterhoofd te houden wanneer we gaan onderzoeken wat we bedoelen met de term racisme, en wat racisme allemaal kan zijn.

In de eerste plaats is het dus: geloven in een achterhaalde rassentheorie.

89. Waarom zouden Belgische Syriëgangers best (niet) naar huis komen?

Een ontheemde Syrische jongen in het kamp al-Hol in Koerdistan, februari 2019. (c) Fadel Senna

Het is een debat dat hevig woedt in bepaalde hoeken van onze maatschappij, maar vreemd genoeg niet de centrale plaats in onze berichtgeving krijgt die het verdient: ca. 422 Belgen ondernamen een poging om naar Syrië te gaan. Naar schatting 413 van hen geraakten ook effectief tot in Syrië of Irak. 142 van hen zijn zeker omgekomen, 130 van hen – waaronder een ondertussen bekend stel zelfmoordterroristen – is ondertussen teruggekeerd. Dat wil zeggen dat er nog zo’n 150 rondzwerven ergens in het Midden-Oosten. [x] [x]

Terwijl politici hun retoriek rond islamisme, migratie en terrorisme blijven opvoeren naar een niveau van polarisatie dat in ons land niet meer gezien is sinds de koningskwestie of misschien de eerste staatshervorming (voor de jongeren onder ons: vraag er je grootouders eens naar, dat waren pas tijden), praten we eigenlijk amper over die 422 Belgen en hun families. En nochtans moeten we dat dringend doen: minstens 115 kinderen leven nog in de resten van wat ooit een welvarende regio was, sommigen bij hun moeders in vluchtelingen- en gevangeniskampen, anderen in het puin. En de tijd dringt om te beslissen wat we met hen gaan doen… [x]

88. Wat is suïcidale ideatie?

Dit is wellicht de enige tekst waar ik ooit een trigger warning voor ga geven, maar hier is ze: lees alleen verder als je je veilig voelt en weet dat je gedachten van jou zijn en niet gemakkelijk beïnvloedbaar vandaag.

Lees niet verder als je weet dat lezen over zelfdoding voor jou gemakkelijk uitmondt in gedachtespiralen of kopieergedrag en je je op dit moment niet veilig voelt of geen controle hebt over je gedachten en gedrag.

Deze tekst heeft als doel om mensen te informeren over het proces waardoor mensen een suïcidepoging ondernemen. Heb je hulp nodig, dan kan je hier terecht: de zelfmoordlijn.

85. Wat is secularisme (allemaal) (niet)?

 

De laatste dagen was het weer een buzzword van jewelste: secularisatie, secularisme, de seculiere staat. Met dank aan Bleri Lleshi en barones Mia Doornaert. Die laatste zou weleens het nieuwe hoofd kunnen worden van het Vlaams Fonds voor de Letteren, en die eerste had zoiets van: Ah nee, dan ben ik weg. De reden?

De lage racistische en islamofobe opinies die Doornaert de wereld instuurt stroken niet met mijn literair engagement. Ik kan en wil niet deel zijn van een organisatie met iemand zoals Doornaert als voorzitter. [x]

Dat was de Facebook post van Lleshi die op 16 juli de bal aan het rollen bracht.

Ik wil heel graag die aantijging onder het licht houden, omdat ik het eerder al over islamofobie had op mijn blog en over barones Mia Doornaert, maar daarvoor moet ik eerst een paar andere termen uitleggen.

Secularisme, bijvoorbeeld, het concept waarmee Doornaert zichzelf zal verdedigen (zoals ze in het verleden al deed) tegen aantijgingen van islamofobie en xenofobie. Maar… wat is dat nu precies?

82. Zijn de ouders van Mawda (mee) verantwoordelijk voor de dood van hun kind (en maakt dat De Wever minder polariserend)?

Dit is Mawda Shamdin. Ze werd twee jaar oud. Bart De Wever begrijpt niet waarom het polariserend is haar ouders er van te beschuldigen dat dit hun eigen fout is.

 

“Ik zou niet weten wat er polariserend is aan mijn uitspraken. De emoties en sentimenten worden naar mijn mening hier misbruikt voor politieke doeleinden. Het is niet de eerste keer dat de dood van een kind wordt aangehaald om een opengrenzenbeleid te promoten.”

Dit is Bart De Wever op 25 mei, naar aanleiding van zijn eerdere uitspraken rond het meisje Mawda (2) dat tijdens een politieachtervolging neergeschoten werd en overleed aan haar verwondingen.

De partijvoorzitter van NV-A is verward en vraagt om verduidelijking. Welaan, meneer De Wever, u vraagt? Wij draaien.