111. Waarom censureert de vrt oude afleveringen van F.C. De Kampioenen?

l

Het is weer zover: CANCEL CULTURE! POLITICAL CORRECTNESS GONE MAD! Mogen we nog íets zeggen, misschien?

Een storm in een glas water, maar een storm die ons iets vertelt over de manier waarin we in onze samenleving met waarden en de daarbij horende normen omgaan. En dus: interessant voor ons om eens te bekijken.

Waar gaat het over? De vrt besliste om 16 van de 273 aflevering van de langlopende komische serie F.C. De Kampioenen niet langer uit te zenden. Ik zeg ‘de vrt’, maar eigenlijk is het niet de openbare instelling zelf die daarvoor koos, maar de programmacharterraad van de vrt, die bestaat uit tv-makers en die op basis van klachten van kijkers naar programma’s kijkt en checkt of ze wel overeenkomen met het charter van de vrt.

Dat charter vind je gewoon op de website van de vrt. Dat is immers een publieke instelling, en die wordt betaald met belastinggeld, en dus is het logisch dat burgers een beetje mee kunnen volgen hoe dat geld besteed wordt. Je vindt het charter hier.

110. Waarom polariseert een Paarsdag?

queer moslims en bondgenoten marcheren samen in de Ottowa Pride Parade in 2018

Er was wat rond te doen, deze week, rond de Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie. In Borgerhout werd een regenboogvlag, symbool van de lgbtq+ beweging, gevandaliseerd door enkele leerlingen. Het was een misverstand, zegt Karin Heremans daarover. En ook Dat is iets helemaal anders dan een hoofddoek. Ook de leerlingen zelf geraakten er niet helemaal uit: Het heeft te maken met de verplichte neutraliteit, vindt de éne. En de andere zegt: homoseksualiteit is geen keuze, dus dat is anders dan een hoofddoek of Palestina.

Ook op mijn school werd er dit jaar, voor de tweede keer, een speciale dag georganiseerd op 17 mei. Zo’n dag heet een Paarsdag en leerlingen worden aangemoedigd om paars te dragen om zo solidariteit te tonen met de lgbtq+ gemeenschap. Er worden paarse polsbandjes aangeboden aan de poort, paarskrantjes liggen in de leraarskamer voor wie er in de les extra aandacht aan wilde besteden, en er waren een paar leuke activiteiten georganiseerd op de speelplaats, waar ook een door collega’s en leerlingen zelf gemaakte Pride vlag uithing.

Die Paarsdag is niet hetzelfde als een Pride: de Pride parade is een optocht ter herdenking van de rellen aan de Stonewall bar in New York. Dat moment van verzet deed een nieuwe wind waaien door de globale campagne voor gelijke burgerrechten voor alle mensen, ongeacht geaardheid, geslacht of gender. Ten tijde van de rellen rond de Stonewall was in de V.S. en veel Europese landen homoseksueel gedrag strafbaar, en kon je er voor opgesloten worden in een gevangenis of een psychiatrische inrichting. België heeft sinds 1979 een Pride. Die heette oorspronkelijk de Roze Zaterdag, een verwijzing naar de roze driehoek die gebruikt werd door de nazi’s in Wereldoorlog 2 om homoseksuelen zichtbaar te maken in de werk- en uitroeiingskampen. (Ik schreef daar eerder al over.) De Pride is politiek van aard maar tegelijk ook een feest. Het is een moment om samen te komen en de innerlijke diversiteit en levensvreugde van de gemeenschap te tonen, om letterlijk naar buiten te komen.

Paarsdag werd in 2010 gelanceerd toen een Amerikaanse scholier haar medestudenten opriep om allemaal in paars naar school te komen om hun solidariteit met hun queer klasgenoten en vrienden te tonen. Ze koos de kleur paars uit de Pride vlag omdat die staat voor spirit, voor de geest van solidariteit en verbondenheid binnen de gemeenschap. Ze noemde de dag dan ook Spirit Day. Deze dag draait om bondgenootschap: niet om de gemeenschap zelf per se, maar om het signaal van mensen die zelf cis gender en/of hetero zijn dat zij er voor deze kleine minderheid willen zijn, in woord en in daad.

Hoe kan zo’n verbindende dag dan polariserend werken?

108. Hoe ervaren jongeren het coronajaar 2020?

De laatste weken wordt er veel gepraat over jongeren en coronamaatregelen. Ze komen in het nieuws omdat ze voltijds naar school moeten gaan, want Ben Weyts maakt zich zorgen over leerachterstand; of omdat ze samenkomen op een grasveld om te roepen tegen de politie dat ze het recht hebben om te feesten. Dan zijn er commentatoren, professioneel en op sociale media, die een mening hebben over wat die drommelse jongeren allemaal durven, denken en doen. Het beeld dat opgehangen wordt van onze jongeren varieert van heel kwetsbare gebroken vogeltjes die zo snel mogelijk allemaal weer naar school moeten want anders gaat er nooit iets van hen komen (op de arbeidsmarkt), over domme wereldvreemde idioten die alleen dansjes doen op TikTok tot baldadige dronkaards die de revolutie prediken omdat ze niet mogen fuiven.

De waarheid is altijd veel genuanceerder en complexer dan een slogan of een krantenartikel, of een groep overwegend blanke* studenten in een park. Ik heb het privilege een stukje van die waarheid te mogen kennen, want mijn job is om les te geven aan jongeren: ik sta in de klas met gasten van het derde tot het zesde middelbaar, in ASO, BSO en TSO. Ze schrijven voor mij vaak hun gedachten, gevoelens en vragen neer, dus ik weet dat het beeld in de media niet klopt.

Begin januari kregen ze allemaal, alle 169, de opdracht om een reflectie te schrijven op het jaar 2020. Ze moesten op zoek gaan naar de positieve dingen in het voorbije jaar: wat hen inspireerde, wat hen hoop en moed gaf, wat ze ervaren hadden als een geschenk in deze periode, wat ze zeker wilden meenemen naar 2021. Die teksten waren soms heel kort en bondig, soms heel lang en gedetailleerd. Ze spraken over verloren hobby’s en verloren liefjes en verloren familieleden, over vermoeidheid en stress, over eenzaamheid en verwarring. Maar geen enkele van die 169 teksten ging over ik mis fuiven dus ik wil revolutie. Integendeel. Mijn leerlingen toonden zich wijs, volwassen en verantwoordelijk. Ze begrijpen wat er gebeurt in de wereld en hoe dit effect heeft op henzelf. Ze zoeken slimme, gezonde strategieën om om te gaan met al die negatieve gevoelens en vinden de mooie, waardevolle dingen temidden dat moeilijke kluwen van opgroeien en puberen en schoolgaan in een extra moeilijk jaar.

Met veel plezier ben ik nog eens door hun taken gegaan, en ik heb een aantal fragmenten geselecteerd. Ik zou natuurlijk willen dat iedereen alles kon lezen zoals ik deed, want elk van mijn leerlingen is het waard om gehoord te worden, maar dat gaat niet: sommige teksten waren te persoonlijk, sommigen waren met de hand geschreven en al terug aan de leerling bezorgd, en sommigen gaven geen toestemming om een fragment uit hun tekst te gebruiken. Hier en daar heb ik wat spellingsfouten verbeterd en wat basisgrammatica toegepast waar die ontbrak, maar verder heb ik hun teksten alleen geredigeerd om ze in te korten.

Hier is een selectie van wat “mijn” jongeren te vertellen hebben over het jaar 2020, met hun toestemming gepubliceerd onder hun voornaam en leeftijd, zodat u een idee heeft, lezer, van de diversiteit aan jonge mensen in wiens woorden en gevoelens en gedachten u mag delen.

De leerlingen zelf hopen vooral dat ze andere jongeren kunnen helpen en het gevoel geven dat ze zelf niet zo alleen zijn als ze zich misschien voelen.

Ik hoop dat ze u ontroeren, verrassen en inspireren. Ik denk dat wij volwassenen heel erg veel kunnen leren van elk van hen.

…

104. Wat is racisme? Verhalen uit het leven van de mevrouw

Deze post is iets totaal anders. Misschien past ze beter op mijn persoonlijke blog, maar het doel van Factotum is om leerrijk te zijn, om kennis te verzamelen, om een plaats te zijn waar mijn leerlingen kunnen bijleren wat ik bijgeleerd heb. En deze post is een stukje van mijn kennis, van wat ik bijgeleerd heb. Geen links, geen filmpjes, geen grapjes. Eén bron: mijn geheugen. Maar ik denk dat het belangrijk is voor mij als Belgisch-Nederlandse bleekscheet, met al mijn privileges waaronder het feit dat ik graag schrijf en mij deftig kan verwoorden, om mijn verantwoordelijkheid te nemen in de discussie die we nu voeren. Ik heb me al gebogen over de vraag Wat is racisme? Ik heb het toen heel academisch gehouden. Maar als filosofe ben ik er van overtuigd dat menselijke ervaring ook een brok van kennis is, en een die we moeten doorgeven.

Dit is een lijstje, niet eens in de buurt van volledig, van scènes uit het leven van de mevrouw waarin ze getuige was van racisme. Soms, helaas, haar eigen racisme. Omdat ik denk dat dit ook verhalen zijn die we moeten vertellen en delen met elkaar, ook een vorm van kennis die belangrijk kan zijn.

 

97. Kunnen toelatingsproeven voor het hoger onderwijs ooit democratisch zijn? (En ook: denkt Ben Weyts dat onderwijzen lijkt op pensen draaien?)

Zoals wel vaker gebeurt, was de aanleiding voor deze blogpost mijn spontane buikgevoelreactie op het programma dat als mijn alarm dient ’s ochtends – Radio 1′s De Ochtend, en meer bepaald de aankondiging van een gesprek met minister Ben Weyts over toelatingsproeven voor alle richtingen in het hoger onderwijs. Niet dat ik dat gesprek beluisterd heb: ik moest vuilniszakken buiten zetten en douchen enzo, en ik heb al jaren een mening over toelatingsproeven voor het hoger onderwijs en die zal niet snel veranderen. Maar omdat ik intellectueel eerlijk probeer te zijn, nam ik me voor om vandaag de tijd te nemen om daar nu eens even zonder buikgevoel over na te denken en de ideeën rond die toelatingsproeven op een rijtje te zetten.

Dat ging niet zoals ik verwachtte: ik stootte op een artikel over de lerarenopleidingen en vond daarin het zaadje van alles wat er over de andere richtingen te zeggen valt. Dus om te beginnen: efkes een detoureke langs mijne côté. Maar ik beloof, op het einde, beschamende anekdotes over de academische carrière van ieders favoriete juf godsdienst. (Ik, dat ben ik.)