Het is weer zover: CANCEL CULTURE! POLITICAL CORRECTNESS GONE MAD! Mogen we nog íets zeggen, misschien?
Een storm in een glas water, maar een storm die ons iets vertelt over de manier waarin we in onze samenleving met waarden en de daarbij horende normen omgaan. En dus: interessant voor ons om eens te bekijken.
Waar gaat het over? De vrt besliste om 16 van de 273 aflevering van de langlopende komische serie F.C. De Kampioenen niet langer uit te zenden. Ik zeg ‘de vrt’, maar eigenlijk is het niet de openbare instelling zelf die daarvoor koos, maar de programmacharterraad van de vrt, die bestaat uit tv-makers en die op basis van klachten van kijkers naar programma’s kijkt en checkt of ze wel overeenkomen met het charter van de vrt.
Dat charter vind je gewoon op de website van de vrt. Dat is immers een publieke instelling, en die wordt betaald met belastinggeld, en dus is het logisch dat burgers een beetje mee kunnen volgen hoe dat geld besteed wordt. Je vindt het charter hier.
queer moslims en bondgenoten marcheren samen in de Ottowa Pride Parade in 2018
Er was wat rond te doen, deze week, rond de Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie. In Borgerhout werd een regenboogvlag, symbool van de lgbtq+ beweging, gevandaliseerd door enkele leerlingen. Het was een misverstand, zegt Karin Heremans daarover. En ook Dat is iets helemaal anders dan een hoofddoek. Ook de leerlingen zelf geraakten er niet helemaal uit: Het heeft te maken met de verplichte neutraliteit, vindt de éne. En de andere zegt: homoseksualiteit is geen keuze, dus dat is anders dan een hoofddoek of Palestina.
Ook op mijn school werd er dit jaar, voor de tweede keer, een speciale dag georganiseerd op 17 mei. Zo’n dag heet een Paarsdag en leerlingen worden aangemoedigd om paars te dragen om zo solidariteit te tonen met de lgbtq+ gemeenschap. Er worden paarse polsbandjes aangeboden aan de poort, paarskrantjes liggen in de leraarskamer voor wie er in de les extra aandacht aan wilde besteden, en er waren een paar leuke activiteiten georganiseerd op de speelplaats, waar ook een door collega’s en leerlingen zelf gemaakte Pride vlag uithing.
Die Paarsdag is niet hetzelfde als een Pride: de Pride parade is een optocht ter herdenking van de rellen aan de Stonewall bar in New York. Dat moment van verzet deed een nieuwe wind waaien door de globale campagne voor gelijke burgerrechten voor alle mensen, ongeacht geaardheid, geslacht of gender. Ten tijde van de rellen rond de Stonewall was in de V.S. en veel Europese landen homoseksueel gedrag strafbaar, en kon je er voor opgesloten worden in een gevangenis of een psychiatrische inrichting. België heeft sinds 1979 een Pride. Die heette oorspronkelijk de Roze Zaterdag, een verwijzing naar de roze driehoek die gebruikt werd door de nazi’s in Wereldoorlog 2 om homoseksuelen zichtbaar te maken in de werk- en uitroeiingskampen. (Ik schreef daar eerder al over.) De Pride is politiek van aard maar tegelijk ook een feest. Het is een moment om samen te komen en de innerlijke diversiteit en levensvreugde van de gemeenschap te tonen, om letterlijk naar buiten te komen.
Paarsdag werd in 2010 gelanceerd toen een Amerikaanse scholier haar medestudenten opriep om allemaal in paars naar school te komen om hun solidariteit met hun queer klasgenoten en vrienden te tonen. Ze koos de kleur paars uit de Pride vlag omdat die staat voor spirit, voor de geest van solidariteit en verbondenheid binnen de gemeenschap. Ze noemde de dag dan ook Spirit Day. Deze dag draait om bondgenootschap: niet om de gemeenschap zelf per se, maar om het signaal van mensen die zelf cis gender en/of hetero zijn dat zij er voor deze kleine minderheid willen zijn, in woord en in daad.
Hoe kan zo’n verbindende dag dan polariserend werken?
We hebben het allemaal al wel eens gehoord. Dikke mensen die niet comfortabel kunnen zitten op een vliegtuig krijgen te horen dat ze dan misschien maar eens moeten afvallen. Homo’s die op straat lastig gevallen worden, moeten zich maar eens normaal gedragen zoals iedereen. Hijabi’s die gewoon willen gaan studeren aan de unief met hun hoofddoek moeten gewoon hun hoofddoek afdoen, als ze dat zo graag willen. Een meisje dat aangerand wordt, krijgt al snel de vraag Heb je wel duidelijk nee gezegd? Jamaar, was dat wel duidelijk?
Dat heet victim blaming, en deze week waren er twee voorbeelden van victim blaming constant in het nieuws, het éne al duidelijker en simpeler dan het ander. Er was Jan Jambon die vond dat het de fout was van de jongeren die in Spanje ziek geworden waren omdat ze hun gezond verstand niet gebruikt hadden, en er waren de hongerstakers in de Begijnkerk die dan maar hadden terug naar huis moeten gaan toen ze uitgeprocedeerd waren. Als je buikgevoel nu zegt: Ho, maar dat zijn twee heel verschillende situaties, dan geef ik je zeker gelijk. Maar dat ze niet zo verschillend zijn als ze lijken… dat ga ik proberen aan te tonen in wat volgt.
Deze post is iets totaal anders. Misschien past ze beter op mijn persoonlijke blog, maar het doel van Factotum is om leerrijk te zijn, om kennis te verzamelen, om een plaats te zijn waar mijn leerlingen kunnen bijleren wat ik bijgeleerd heb. En deze post is een stukje van mijn kennis, van wat ik bijgeleerd heb. Geen links, geen filmpjes, geen grapjes. Eén bron: mijn geheugen. Maar ik denk dat het belangrijk is voor mij als Belgisch-Nederlandse bleekscheet, met al mijn privileges waaronder het feit dat ik graag schrijf en mij deftig kan verwoorden, om mijn verantwoordelijkheid te nemen in de discussie die we nu voeren. Ik heb me al gebogen over de vraag Wat is racisme? Ik heb het toen heel academisch gehouden. Maar als filosofe ben ik er van overtuigd dat menselijke ervaring ook een brok van kennis is, en een die we moeten doorgeven.
Dit is een lijstje, niet eens in de buurt van volledig, van scènes uit het leven van de mevrouw waarin ze getuige was van racisme. Soms, helaas, haar eigen racisme. Omdat ik denk dat dit ook verhalen zijn die we moeten vertellen en delen met elkaar, ook een vorm van kennis die belangrijk kan zijn.
Gordon Parks, The Clark Doll Test, Harlem, New York, 1947
Ras, hebben we eerder al gezien, bestaat niet – althans niet voor mensen. Er is slechts één mensenras op dit moment, en huidskleur of andere genetische varianten maken je niet plots lid van een ander ras. En dat is iets heel belangrijks om in je achterhoofd te houden wanneer we gaan onderzoeken wat we bedoelen met de term racisme, en wat racisme allemaal kan zijn.
In de eerste plaats is het dus: geloven in een achterhaalde rassentheorie.
Nah jah, superveel nuances in die vraag, toch? Maar niet onbelangrijk: een cordon sanitaire is niet noodzakelijk politiek, en het verschil tussen een idee en de uitwerking van een idee kan heel groot zijn – vraag maar aan mijn broers epische kiwibeeldhouwwerk (hint: leek niet op een kiwi).
Punt is dat veel mensen praten over het cordon sanitaire alsof het allemaal superhelder en duidelijk is, maar dat is helemaal niet het geval.
Laten we dan maar onderduiken in de wondere wereld van de 20e eeuwse Belgische politiek!
Sinds vorig jaar we er een nieuwe, bescheiden traditie bij aan ‘onze tafel’ in de leraarskamer. (Tafels in leraarskamers verdienen hun eigen blogpost, dus ik wijd niet verder uit.) We zwieren een inschrijvingsblad op tafel, laten een website namen trekken en wisselen goedkope geschenkjes met veel liefde en een kwinkslag uit. Mijn grootste vrees was om iemand te hebben die ik graag heb (en waar ik dus iets echt oprecht tofs voor zou willen vinden) maar niet zo goed ken, maar na wat onderling wisselen omwille van deftige redenen (zijn vrouw had hem getrokken, en dat is voor niemand een toffe verrassing) kreeg ik Ignacio, die ik graag heb en goed genoeg ken.
Ignacio vindt het marginaal dat ik ananas uit blik eet uit het blikje, bakt alsof hij een seizoen van The Great British Bake Off heeft gewonnen en heeft de energie van een Duracell-konijn. Hij is geen fan van stationsromans of superheldenfilms, en is zo clever en grappig dat het goed is dat ik hem ooit drie dagen dofellendig ziek gezien heb want anders zou ik waanzinnig geïntimideerd zijn. MAAR! Hij houdt, net als ik, van lezen en dingen bijleren. Dat hebben we gemeen met elkaar: de hele wereld is één grote wonderbaarlijke plek waarin werkelijk ALLES interessant kan zijn.
Dus achter de break zit zijn geschenk, maar ik ben er zeker van dat hij het wel zal willen delen met iedereen die over deze post struikelt (en anders heeft hij geen keuze dus pech): 52 interessante artikels over onze wonderbaarlijke wereld, soms met extra links naar filmpjes en podcasts (die hij niet gaat beluisteren, maar you can’t blame a girl for trying), altijd met een playlist van vijf toepasselijke liedjes.
Racisme. Het is één van die woorden die we voortdurend gebruiken zonder echt stil te staan bij wat het betekent. Af en toe botsen we erop: als het gaat over islamofobie, bijvoorbeeld, of als we het willen hebben over ‘omgekeerd racisme’. Of als we van iets zeggen dat het racistisch is, maar dan is het antwoord: Nee hoor, dat is gewoon waar. Kan iets racistisch zijn en waar tegelijk?
Om te weten wat racisme is, moeten we eerst weten wat bedoeld wordt met ‘ras’. En dat is een veel moeilijkere vraag dan ze op het eerste gezicht lijkt. Spoiler alert: Blijkt dat er eigenlijk niet echt zoiets bestaat onder mensen als een ras…
Niet Kanye West, maar prediker, feministe, ontsnapte slaaf en HELDIN Sojourner Truth.
Normaal gezien ging ik vandaag een blogje schrijven over slakken, want ik heb deze week ontdekt dat er kannibalistische naaktslakken zijn en wie mijn blogje een beetje kent, weet dat niks mij vrolijker maakt dan weetjes over beestjes.
Maar terwijl ik mijn portie nieuws van de ochtend verorberde, bedacht ik me dat de hele Kanye-handel wel erg veel aandacht kreeg, en precies het soort aandacht waar ik me aan erger: inhoudsloze aandacht. Veel dingen à la ‘Kanye West zegt dat slavernij een keuze was’ en ‘Wat is er mis met Kanye West?’. Maar eigenlijk niks over de kern van de zaak: waarom een rijke, succesvolle minderheidsvertegenwoordiger als West, een zelfverklaarde Black Jesus, zijn eigen roots vertrappelt in een poging ‘vrij’ te lijken.
Op het eerste zicht gaat Zootopia over hetzelfde waar alle Disneyfilms over gaan: wees jezelf! Volg je dromen! Wees lief voor kleine diertjes! De odd couple/buddy cop film volgt ambitieus konijn Judy Hopps (de eerste konijntjesagent in het exclusief door zoogdieren bewoonde Zootropolis) en con artist Nick Wilde, een vos die door Judy slinks gemanipuleerd wordt om haar te helpen in haar zoektocht naar een vermiste otter. De film zit tsjokvol schattige diertjes, slimme knipogen naar andere Disneyfilms, hilarische scènes en een oprecht verrassend mysterie. En: slechts één liedje, een meezinger van Shakira dan nog. Iets voor alle leeftijden, dus.
Zootopia is dan ook één van de grootste financiële en kritische successen van de tweede Disney renaissance. De film haalde meer dan 1.000 miljard euro binnen (bijna zoveel als die andere kaskraker Frozen) en won 33 prijzen, waaronder de Oscar voor beste animatiefilm. De film heeft een 98% Fresh rating op Rotten Tomatoes, wat wil zeggen dat critici met sterren gesmeten hebben in hun recensies. Maar waarom?
[Waarschuwing: deze tekst bevat superveel spoilers. Dus, als je de film nog niet gezien hebt: wat doe je hier?! Kijk de film! Kom dan terug. Dit is een goed artikel, serieus, zeer leesbaar. Ik ben er echt trots op. Ik heb zelfs een homokoppel ontdekt in de film, zoveel research heb ik gedaan! Maar je moet echt eerst de film zien.]
Factotum 