111. Waarom censureert de vrt oude afleveringen van F.C. De Kampioenen?

l

Het is weer zover: CANCEL CULTURE! POLITICAL CORRECTNESS GONE MAD! Mogen we nog íets zeggen, misschien?

Een storm in een glas water, maar een storm die ons iets vertelt over de manier waarin we in onze samenleving met waarden en de daarbij horende normen omgaan. En dus: interessant voor ons om eens te bekijken.

Waar gaat het over? De vrt besliste om 16 van de 273 aflevering van de langlopende komische serie F.C. De Kampioenen niet langer uit te zenden. Ik zeg ‘de vrt’, maar eigenlijk is het niet de openbare instelling zelf die daarvoor koos, maar de programmacharterraad van de vrt, die bestaat uit tv-makers en die op basis van klachten van kijkers naar programma’s kijkt en checkt of ze wel overeenkomen met het charter van de vrt.

Dat charter vind je gewoon op de website van de vrt. Dat is immers een publieke instelling, en die wordt betaald met belastinggeld, en dus is het logisch dat burgers een beetje mee kunnen volgen hoe dat geld besteed wordt. Je vindt het charter hier.

105. Wat is privilege?

Illustratie bij het artikel The Class Pay Gap: Why It Pays to Be Priviliged van The Guardian

 

Een oud-leerling gaf me ooit volgende suggestie om het te hebben over rechtvaardigheid in de les: laat alle leerlingen van op hun plaats een prop gooien naar de vuilnisbak vooraan in de klas. Ze mogen niet van hun plaats komen. Wie raak gooit, in de vuilnisbak dus, krijgt een beloning.

Bij de uitvoering was het, hoe kan het ook anders, een chaos: sommige leerlingen vooraan maakten er een show van hun prop gewoon in de vuilnisbak te deponeren, anderen protesteerden heftig dat dit heel oneerlijk was, want zij zaten achteraan, of waren heel klein, of zaten achter iemand heel groot. Eén iemand speelde bakset, wat de rest super oneerlijk vond. En een paar slimmeriken stonden recht of kropen bovenop hun bank om hun kansen te vergroten.

De les was in het kader van rechtvaardigheid in het jodendom. Maar eigenlijk illustreert ze ook een ander belangrijk concept wanneer we het hebben over het organiseren van een samenleving: privilege.

Wie waar zit in de klas op dat moment, is eigenlijk een beetje random. Ik bepaal in al mijn klassen, zelfs in het 6^e middelbaar, waar de leerlingen zitten. Wie last heeft om het bord te zien, wie regelmatig bij de les gehaald moet worden omdat ze droomt of snel afgeleid is, wie in de vorige periode teveel babbelde en op zijn zenuwen werkte… zit vooraan. Wie van de eerste rij komt en braaf en betrouwbaar is, mag achteraan. Maar mijn klasindeling heeft niks te maken met die oefening op zich. Ik heb niet eerst gedacht: ik zal de kleintjes vooraan zetten, en die lange zwiep die basket zet ik achteraan.

Zo werkt het ook in een samenleving: bij onze geboorte krijgen we een plaats toebedeeld in de maatschappij. Die kan, doorheen ons leven, veranderen: omdat we rijker worden of armer, zieker of gezonder, machtiger of machtelozer. Of omdat de samenleving rond ons verandert: nieuwe wetgeving geeft ons misschien een betere positie, betere bescherming, meer rechten… of maakt onze positie moeilijker.

Dat geheel van factoren die bepalen waar we mogen staan in de maatschappij om in de vuilnisbak van succes, gezondheid, geluk… te gooien, is bepaald door privileges.

102. Waarom is integreren in een nieuwe (sub)cultuur zo moeilijk?

DE scène uit Pride & Prejudice die menig vrouwenhart deed sneller slaan: OOGCONTACT! HANDCONTACT! *swoon*

 

Iets met normen en waarden, dat hoor je toch regelmatig: ze moeten zich aanpassen aan onze normen en waarden; ze moeten onze cultuur respecteren. Dat soort dingen. Het lijkt voor de hand liggend: als je bij iemand thuis wordt uitgenodigd, dan pas je je aan aan de gewoonten van dat huis. Boom, discussie gedaan.

Maar is dat wel zo gemakkelijk? En hoe weet je wat de gewoonten van het huis zijn als je nooit fouten mag maken zodat je kan bijleren? (En wat is dat met die foto’s uit Pride and Prejudice van Joe Wright?)

Om die vragen te beantwoorden moeten we eventjes eerst een omweg maken langs het idee van moraliteit, en hoe dat werk op het niveau van een samenleving.

 

97. Kunnen toelatingsproeven voor het hoger onderwijs ooit democratisch zijn? (En ook: denkt Ben Weyts dat onderwijzen lijkt op pensen draaien?)

Zoals wel vaker gebeurt, was de aanleiding voor deze blogpost mijn spontane buikgevoelreactie op het programma dat als mijn alarm dient ’s ochtends – Radio 1′s De Ochtend, en meer bepaald de aankondiging van een gesprek met minister Ben Weyts over toelatingsproeven voor alle richtingen in het hoger onderwijs. Niet dat ik dat gesprek beluisterd heb: ik moest vuilniszakken buiten zetten en douchen enzo, en ik heb al jaren een mening over toelatingsproeven voor het hoger onderwijs en die zal niet snel veranderen. Maar omdat ik intellectueel eerlijk probeer te zijn, nam ik me voor om vandaag de tijd te nemen om daar nu eens even zonder buikgevoel over na te denken en de ideeën rond die toelatingsproeven op een rijtje te zetten.

Dat ging niet zoals ik verwachtte: ik stootte op een artikel over de lerarenopleidingen en vond daarin het zaadje van alles wat er over de andere richtingen te zeggen valt. Dus om te beginnen: efkes een detoureke langs mijne côté. Maar ik beloof, op het einde, beschamende anekdotes over de academische carrière van ieders favoriete juf godsdienst. (Ik, dat ben ik.)

96. Waarom vraagt een confessioneel vak levensbeschouwing meer lef dan LEF (en waarom is dat belangrijk)?

Dag lezer. Normaal gezien schrijf ik geen opiniestukken. Factotum is bedoeld als een huisje voor alle informatie die ik verzamel tijdens het voorbereiden van mijn lessen of het beantwoorden van vragen van leerlingen. Soms schrijf ik een stuk speciaal voor de les. Soms voeg ik een alinea toe waarin ik heel duidelijk mijn eigen persoonlijke mening geef. Maar ik heb nog nooit een opiniestuk geplaatst hier.

Regels zijn er om gebroken te worden. Dat is één van de belangrijkste lessen die ik mijn leerlingen probeer aan te leren. Ik ben zelf immers leerkracht RKG: ik geef Rooms-katholieke godsdienst aan jonge mensen van het 3e tot en met het 6e middelbaar, voornamelijk TSO. Ik ben één van die mensen over wie iedereen een mening heeft, maar die zelf eigenlijk niet zo heel veel aan het woord komen. Schroom, veronderstel ik, want leerkracht godsdienst zijn is niet bepaald cool. Maar misschien ook omdat het heel moeilijk is om concreet te verwoorden wat ons vak nu zo bijzonder maakt…

Sta mij toe dat toch te proberen. Kort. Zonder links of feitjes, gewoon: wat ik denk. Of misschien beter: wat ik voel.

94. Wat is racisme?

 

Gordon Parks, The Clark Doll Test, Harlem, New York, 1947

 

Ras, hebben we eerder al gezien, bestaat niet – althans niet voor mensen. Er is slechts één mensenras op dit moment, en huidskleur of andere genetische varianten maken je niet plots lid van een ander ras. En dat is iets heel belangrijks om in je achterhoofd te houden wanneer we gaan onderzoeken wat we bedoelen met de term racisme, en wat racisme allemaal kan zijn.

In de eerste plaats is het dus: geloven in een achterhaalde rassentheorie.

52. Wie is Malala?

Ze wilde dokter worden, maar nu wil ze dokter zijn van haar hele land: president van Pakistan worden, is haar doel. Als kind stal ze dingen, al weet ze nog steeds niet goed waarom. Op haar tiende was ze verslingerd aan Twilight. Ze draagt haar haren graag lang.

46. Wat valt er te zeggen over Charlie Hebdo?

(c) Jacky Naegelen/Reuter

Veel. Dit is een roundup van een aantal interessante en minder interessante artikels n.a.v. de aanslagen op het hoofdkwartier van het Franse satirische magazine Charlie Hebdo. Het is een vertrekpunt, niet het alfa en omega.