66. Ken jij… het beerdiertje?

Because we all need some cheering up today.

En wat is blijer dan het beerdiertje? EEN BLIJ BEERDIERTJE! Dit is het beerdiertje:

 

Ja, ik weet wat u nu denkt: dat is geen beer! Dat is een stofzuigzak met kleine creepy klauwtjes als vingertjes! Juist, dat klopt: dit is beter dan een beer, beter dan een stofzuigzak, beter dan een beer die stofzuigt terwijl u aan het werk bent en beter dan elke andere mogelijke combinatie van beer en stofzuigzak.

Het beerdiertje of waterbeertje (of in het Engels: tardigrade) is de Superman van de beestjes. Amper 1 à 1,5 mm klein, kunnen ze de meest barre levensomstandigheden aan, waaronder de dood. JAWEL! Het is….. een VERRIJZENISBEESTJE! [x] (Spot mijn misplaatste enthousiasme.)

Het beerdiertje werd ontdekt door Antonie van Leeuwenhoek in 1702, die stof en vuil uit zijn dakgoot verzameld had en er bij wijze van experiment water op goot. En onwaarschijnlijk genoeg kwam het stof (of toch bepaalde stukjes ervan) tot leven. Hij omschreef de rondzwemmende en rondkruipende beestjes als animalcules (de Nederlandse term die van Leeuwenhoek daarvoor gebruikte was dierkens), en meldde zijn ontdekking aan de Royal Society in Londen. Een dikke 70 jaar later herontdekte de Duitse predikant Johann August Ephraim Goeze de beestjes opnieuw, en in 1776 kregen ze hun naam van de Italiaanse priester Lazzaro Spallanzani: il Tardigrado, de slenteraar. Spallanzani ontdekte de diertjes eveneens via het bevreemdend populaire dakgootexperiment, en gaf ze hun uiteindelijke wetenschappelijke classificatie.

 

Beerdiertjes lijken ook op onaantrekkelijk naakte boterhammekesworst.

 

Die meest barre levensomstandigheden, voor de duidelijkheid, dat is niet de dakgoot van Antonie van Leeuwenhoek. Nee, denk: een bergtop in de Himalaya (pokkekoud en niks te doen), Japanse heetwaterbronnen (niet het soort waar snoezige aapjes in wonen, maar het soort waar Japanners snoezige aapjes in koken) (niet dat ze dat doen) (ik wil die niet fact checken, want Japanners zijn soms vreemd en dit is een VROLIJKE blog post, geen blog post over Japanners die aapjes koken in heetwaterbronnen) (ik wijk af, sorry) en de bodem van de oceaan, waar de druk van het water zo groot is dat, theoretisch gezien, hun cellen zou moeten imploderen. Het zijn dus avontuurlijke diepzeeduikers, bergbeklimmers en wereldreizigers, maar het zijn ook natuurlijke kosmonauten. JAWEL! Beerdiertjes zijn ruimtevaarders!

 

In 2007 bevestigden wetenschappers, in een kruising tussen een legitiem wetenschappelijk experiment en iets wat je sadistische buurjongen zou gedaan hebben met een spin als-ie toegang had tot een raket, beerdiertjes aan de buitenzijde van een satelliet. Niet alleen maakten heel wat beerdiertjes een behouden reis terug, ze hadden zelfs baby’tjes gemaakt in de ruimte, en die baby’tjes waren helemaal gezond. En dat is spectaculair nieuws, want in het heelal is het alle dagen karnaval [x]… voor killer clowns. Wat er in principe zou moeten gebeurd zijn met de beerdiertjes: verstikking (door zuurstofverlies bij gebrek aan voldoende druk op de longen), ballonvorming (door gassen in je organen die zich uitzetten, waardoor je niet alleen opzwelt maar je huid ook scheurt), kokend bloed en radio-actieve straling. En als je Guardians of the Galaxy mag geloven, vries je ondertussen ook nog eens dood in de armen van je groene geliefde [x]. Dit alles vindt plaats in de eerste 15 seconden van je ruimtereis, dus veel ga je je niet herinneren van die spectaculaire dood.

Maar niet zo het beerdiertje. De beerdiertjes op de satelliet hadden zoiets van ‘Fuck wetenschap, ik ga hier gewoon eitjes leggen en beerdiertjesdingen doen en chillen met de homies, en wachten op een lift naar huis’.

Beerdiertjes zijn zo fascinerend weerbaar, dat wetenschappers er hun meest sadistische buurjongen-met-spin-fantasieën op losgelaten hebben, en zo ontdekten dat je beerdiertjes kan volpompen met radiogolven, bevriezen tot het absolute nulpunt en koken op 150° C. Nu, ik veronderstel dat je al die dingen met mij ook kan doen, maar – hier komt het – beerdiertjes overleven die handel.

HOE COOL ZIJN DE BEERDIERTJES? (Keicool.)

 

Nu, de truc die ze hebben voor het overleven van zoveel onoverleefbare scenario’s, is dat ze ontzettend flexibel zijn. Zo zuigen ze bijvoorbeeld vocht uit mossen, algen en andere beerdiertjes (wat is een klein beetje kannibalisme onder vrienden?). Wanneer ze zonder vocht komen te zitten, gaan ze vanzelf in een soort comateuze staat, waarbij ze hun hoofd en acht pootjes intrekken in hun lijfje en zichzelf volledig uitdrogen. Hun metabolisme vertraagt zo tot 0.1% van de normale snelheid, waardoor ze decennialang kunnen ‘overleven’. Valt er een druppel water op hen, dan zuigen ze zich weer vol, en slenteren rustig verder. De Duitse wetenschapper H. Baumann, die deze staat van suspensie ontdekte, noemde het “Tönnchenform” – tonnekesvorm dus. Hier is een filmpje van het hele proces. (Pas op: uw liefde voor het beerdiertje kan dalen, als u nog niet helemaal overtuigd was, want het wriemelt als een wormpje. Dus lees eventjes door, en keer dan terug.)

Dat ze niet uiteenscheuren wanneer ze bevochtigd geraken, is voorlopig nog niet echt verklaard. Sommige soorten (er zijn er ruim 900) produceren heel veel antioxidanten, wellicht om zich te wapenen tegen dat soort beschadigingen. Anderen stabiliseren hun cellen en celstructuren door het produceren van een specifiek suiker, trehalose. Die twee trucs kunnen helpen bij uitdroging, maar ook bij bevriezing. In tegenstelling tot die van Elke kunnen de cellen van een beerdiertje tegen ijs. Steek ijsvorming in Elke, en Elke zal als een krokus in februari vergaan. Niet zo het beerdiertje, het COOLSTE en meest CHILLE beest ooit in de geschiedenis van de coole en chille beesten.

Een andere oorzaak van hun superkrachten heeft te maken met hun eetgewoonten: wanneer ze vloeistoffen opzuigen, nemen ze ook vreemd DNA op. Beerdiertjes incorporeren vreemd DNA van bacteriën, schimmels, mossen en eencellige diertjes. Het ruimteonderzoek van 2007 leverde ook aanwijzingen op dat het DNA van de beerdiertjes tot 17,5% “vreemd” DNA bevat, dat ze uitwisselen tijdens hun leven met andere wezens die ze tegenkomen. [Wij hebben bv. ook “vreemd DNA” via retrovirussen die zich in ons lichaam bevinden en ons DNA voor ons aanpassen, maar dit gaat over maximaal 8%.]

 

Dit is een doorzichtig beerdiertje. Alle beerdiertjes zijn doorzichtig, maar wetenschappers gebruiken ingekleurde beelden om het volume en de huidplooien van het diertje te tonen.

 

Waarom hebben beerdiertjes die superkrachten nu nodig? Want dat is allemaal heel cool enzo, maar geen enkele plaats ter wereld is tegelijk megadiep, megakoud én megaheet. Hoewel de meeste beerdiertjes hun slenterende leven slijten in saaie plaatsen als mossige bodems en algenrijke poelen, en de dakgoten van 18e eeuwse wetenschappers, zijn ze heel erg afhankelijk van vocht voor hun voortbestaan. En dus hebben ze een arsenaal aan trucjes ontwikkeld om plots vochttekort te overleven. Die trucjes hebben een heleboel bijwerkingen, die hun overlevingskansen in andere extreme omstandigheden verhogen. En dat is een bonus, want eens een beerdiertje in zijn tonnetjesstaat zit, wordt hij opgepikt door briesjes en tornado’s allerhanden, en belandt hij op de bodem van de oceaan of in een Japanse heetwaterbron, waar hij door al dat vocht meteen spontaan reanimeert.

(Ja, u leest dat goed: miljoenen beerdiertjes in tonnetjesstaat vliegen nu in het rond, en mogelijks heeft u er net eentje ingeslikt. Maar dat is niet erg, want ze overleven alles, dus ook uw maag. Ongetwijfeld.)

Een zwemmend beerdiertje, want dat was wat u nog nodig had voor de ultieme appreciatie van dit wonderlijke beestje.

 

 

Meer lezen? (TUURLIJK WIL U MEER LEZEN! HET BEERDIERTJE IS AWESOME!)

speciaal voor Eline: 9 Adorable Water Bear Products You Didn’t Know Existed (Buzzfeed) (met een adorabel GIFke)

17 Things That Prove Tardigrades Are Basically Superheroes (BuzzFeed) (allemaal foto’s, nul inhoud, maar who cares BEERDIERTJES)

Animal That Survives in Space Has Weird DNA (ND)

Beresterk bodemdiertje overleeft overal (Kennislink)

Fleeting Wonders: ‘Water Bears’ Awaken After 30 Years Frozen In Moss (Atlas Obscura)

Het dappere beerdiertje, een filmpje van een zwemmend beerdiertje

Het slaperigste dier (Kennislink)

Tardigrade (Wikipedia.org)

Tardigrades return from the dead (BBC Earth)

The Tardigrada Newsletter (een nieuwsbrief over beerdiertjes, JAWEL!)