58. Waar zit Wally nu?! Vluchtelingen op de wereldkaart.

Een Rohingya-vrouw loopt met een parasol door het vluchtelingenkamp. (Reuters/ Minzayar)

Als je de Vlaamse pers mag geloven, en bij uitbreiding het gros van de Europese, dan zitten alle vluchtelingen momenteel hier. We worden ‘overspoeld’, het is een ‘tsunami’, de grootste vluchtelingencrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. En we ontdekken dat allemaal nu pas, de laatste maanden.

De waarheid is altijd een beetje complexer. Vluchtelingen, mensen die dus hun eigen streek ontvluchten omdat de kwaliteit van leven er te laag is of totaal onbestaande, zitten meestal in hun eigen land.

Dit soort vluchtelingen wordt internally displaced people genoemd, of intern ontheemden. Ze hebben hun huis en thuis moeten verlaten, maar ze zijn nog steeds in het land waar ze de nationaliteit van dragen.

UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, telde midden 2014 meer dan 14,4 miljoen vluchtelingen wereldwijd, met een bonus van 5,1 miljoen vluchtelingen in UNHCR en UNRWA- kampen in het Midden-Oosten. UNRWA is de bijzondere vluchtelingenorganisatie voor de Palestijnse gebieden.

Van deze 19 miljoen vluchtelingen, zij er 1,8 miljoen die ergens asiel aangevraagd hebben. Dat is slechts 10%. Dat het er zo weinig zijn wordt verklaard door het aantal vluchtelingen dat in tentenkampen net over de grens van het thuisland verblijft, en zit te wachten op een kans om naar huis te gaan.

Vergelijk die 18 miljoen vluchtelingen waarvan 10% asielzoekers, met de cijfers voor intern ontheemden: 38,2 miljoen, 11 miljoen daarvan gerelokaliseerd in 2014 zelf. 60% van die 11 miljoen nieuwe vluchtelingen in 2014 kwamen uit Congo, Irak, Nigeria, Zuid-Soedan en Syrië.

In Europa zijn dit jaar ondertussen al iets meer dan 200.000 nieuwe vluchtelingen toegekomen via Italië en Griekenland. Dat is niet weinig, maar het is ook niet zo gek veel: op een totale bevolking van 470 miljoen mensen, is dat 0.027%.[x]

Als we alleen naar de Syriërs kijken, dan ziet het er nog minder Europees uit:

(c) Apache.be

Hans Rosling toont in deze vlogpost hoe die cijfers ontstaan zijn. Syrië telde ruwweg 20 miljoen inwoners, bijna het dubbele van België. Daarvan zijn er ondertussen 12 miljoen gevlucht. Beeld je dat al eens in, om te beginnen: denk 60% van de inwoners uit jouw wijk, dorp, stad… weg. Wat blijft er over? Zijn er nog bakkers? Zijn er nog politieagenten? Wie onderhoudt de straten, wie betaalt en int belastingen? Een land waarvan meer dan de helft van de mensen op de vlucht is… wat voor een land is dat?

8 miljoen van die mensen, zitten nog steeds in Syrië. Sommigen van hen zitten in kampen, anderen hebben een tijdelijk onderkomen gevonden bij familie of proberen een nieuw bestaan op te bouwen elders in het land. Stel je voor dat bijvoorbeeld heel Limburg op de vlucht slaat. Die moeten allemaal elders in België een onderkomen vinden. Plots duiken er tentenkampen op in het nabije park, vol Limburgs die vertrokken zijn met alleen een koffer. Op de schoolbanken wordt er plots Limburgs gesproken, tot in Oostende. Dat zorgt voor chaos, ook binnen één en hetzelfde land.

De andere 4 miljoen zijn dus niet langer in Syrië. Zij zitten voornamelijk in de buurlanden: Turkije (dat momenteel de helft van die vluchtelingen opvangt), Libanon (waar de verhouding op dit moment 1 op 3 is, vluchteling t.o.v. inwoner) en Jordanië. Stel dat al die Limburgers gewoon naar Antwerpen verkassen – dat is de toestand in Libanon. En niet alleen de laatste paar maanden… Het conflict in Syrië is immers al vier jaar aan de gang…

(Overigens, bijna de helft van deze 4 miljoen zijn kinderen en tieners.)

(c) The Atlantic

0,25 miljoen, of 2% van alle Syrische vluchtelingen, is tot in Europa geraakt. Dat is 2.3% van de Belgische bevolking, en 0.03% van de Europese. Of nog: voor elke 10.000 Europeanen, is er één Syrische vluchteling.

De Syrische cijfers voor België? Apache.be meldde eind augustus dat In de afgelopen vijf jaar 348.540 Syriërs asiel aanvroegen in Europa. Het gros daarvan deed dit in Duitsland en Zweden (dat is 47%, of bijna de helft). In België vroegen in diezelfde periode 6.334 Syriërs asiel aan, of 1,8% van alle Europese aanvragen. ’t Is misschien een teleurstelling, maar België is toch niet het land van melk en honing dat wij vaak denken te zijn…

Dus – waar zitten die vluchtelingen nu? Veelal in tentenkampen… 1 op de 4 vluchtelingen op dit moment is van Syrische herkomst, en Syrië heeft het grootste aantal intern ontheemden. Turkije vangt het grootste aantal vluchtelingen op, 2 miljoen of 2,5% van zijn bevolking. Jordanië en Libanon doen het het best per capita: Libanon is een landje van 5 miljoen inwoners vangt momenteel 1.1 miljoen vluchtelingen op. Voor elke 4 Libanezen is er dus een Syriër. In Jordanië is de verhouding 1 op 3.

In Afrika zijn Kenia en Tsjaad recordhouders, met vluchtelingen uit respectievelijk Somalië en Soedan. (Helemaal onderaan de lijst bungelt Mongolië, met één vluchteling. Het roept zoveel vragen op… mijn fantasie ontploft ervan.)

In Azië is de grootste verstrekker van asiel aan vluchtelingen Pakistan, met 2.6 miljoen vluchtelingen (zowel intern als uit Afghanistan) op 182 miljoen inwoners, op 1 op 72.

Voor Europa trekt Duitsland de kop, met 1 op 144 inwoners. Onderaan bungelt IJsland met slechts 58 asielzoekers op een bevolking van 300.000 mensen. Niet dat die IJslanders niet gastvrij zijn: met 11.000 IJslanders (4% van de bevolking) die zich meteen bereid toonden een vluchteling in huis te nemen.[x] Maar het is moeilijk om asiel aan te vragen in IJsland aangezien je door flink wat ‘veilige landen’ moet eer je er geraakt.

Vergelijk dat nu eens met onze cijfers? België staat 49^e op de lijst van landen die opvang verlenen aan vluchtelingen, met 22.000 vluchtelingen op 1 per 480. Wetende dat 51% van alle vluchtelingen jonger is dan 18 jaar, zitten er daar 11.000 van op de schoolbanken.

En ook die cijfers verdienen een beetje perspectief. In de eerste helft van 2015 telde men in België ca. 6.000 asielaanvragen, waarvan er ongeveer 4.000 werden goedgekeurd. In 2000 waren er nog 25.000 aanvragen op evenveel tijd… [x]

Een tsunami van leerlingen… misschien is dat waar onze politici zo bevreesd voor zijn, nu ze ook besparen op onderwijs en kinderbijslag?