aankopen voor de iftar tijdens Ramadan
Zakaat, zo heet het, en het is één van de vijf zuilen van de islam*. Het is zowel een religieuze praktijk als een moreel theologisch principe.
Het idee achter de zakaat is de scheppingsgedachte: als mens zijn wij door God gemaakt, en God schonk ons het leven. En dat leven mogen we leven op deze aarde, maar niets op deze aarde is van ons. Alles is van God. Het bezitten van dingen, het beschouwen van materiële goederen als ‘van mij’, is een zondige gedachte – je eigent je iets toe dat van God is. En om dat goed te maken, om jezelf en je bezittingen te ‘reinigen’ van die zonde, geef je die dingen weg die je niet strikt nodig hebt. Dat is zakaat.
Als praktijk is de zakaat de religieuze belasting die elke moslim jaarlijks betaalt. Hoe die bepaald wordt, verschilt van stroming tot stroming: soms is het 1/40e, soms het equivalent van een goudstaaf van een bepaald gewicht, soms een extra taks op luxegoederen of een tweede huis. Ruwweg zou je kunnen zeggen dat de meeste richtlijnen spreken over 2.5% van het vermogen boven het minimum. Mensen die onder het minimum vallen moeten dus geen zakaat betalen, maar heel wat arme moslims leveren toch een bijdrage.
De opbrengst van de zakaat gaat naar verschillende mogelijke doelen: van de lokale moskee en lokale organisaties voor moslims in armoede; tot internationale goede doelen of eenmalige rampenfondsen. Meestal blijft het geld van de zakaat binnen de oemma, maar bij donaties voor gebieden getroffen door natuurrampen, oorlog of hongersnood wordt er zelden nog een onderscheid gemaakt. De laatste jaren wordt er actief nagedacht over andere, constructieve en gemeenschapsvormende manieren om de zakaat in een nieuwe, multiculturele en grootsteedse context te herdenken.
Daarnaast is er nog de sadaqa – de vrijgevigheid die niet verplicht is, maar die bestaat uit dagelijks het goede doen voor anderen, en een stukje opgeven van wat je hebt. Dat kan tijd zijn om iemand te helpen in het huishouden, een beetje eten voor iemand die het tijdelijk minder goed heeft, slaapplaats voor een reiziger… Alles wat je deelt, is immers niet echt van jou. De sadaqa verbindt moslims met elkaar, maar ook met niet-moslims wordt gedeeld: het delen van de goederen en geschenken die God ons in het leven geeft, is gemeenschapsvormend, over religieuze grenzen heen. Iedereen die een goed contact heeft met moslimburen of vrienden (of leerlingen) heeft na een religieus feest weleens een grote pot lamstajine of een doos zelfgemaakte zoete koekjes gekregen. Uitdelen van wat je teveel hebt, zegent de moslim, maar zegent ook de gemeenschap – en niet alleen op religieus vlak.
Factotum 
4 gedachtes over “38. Hoe heet solidariteit in islam?”