3. Wat zijn Jezidi’s?

ontheemde Jezidi in het vluchtelingenkamp Dawodiya

 

Jammer genoeg zijn ze de laatste dagen ontzettend vaak in het nieuws: ‘de Jezidi’s’. Eerlijk gezegd: nog nooit van gehoord. Tijd dus om een beetje bij te leren.

 

Yezidi’s, in het Koerdisch Ezidi, zijn geen volk, maar een geloofsgemeenschap. Yezidisme is een mix van christelijke, sjiitische, zoroastrische (cf. hun heilige tempel Lalesh [x], in de buurt van Mosûl), manicheïstische en mithraïstische elementen. Zoiets noem je een syncretische religie. [De bekendste syncretische godsdienst, naast het christendom, is vôdou (een mix van katholicisme en Yoruba.]. Ze beschouwen zichzelf niet als moslims [x], en dat komt goed uit, want bijna niemand anders doet dat wel. Maar de banden met islam zijn er wel.

De naam kan afkomstig zijn van twee bronnen: het oude Iraanse woord ‘yazata’ (goddelijk wezen, of engel), of van Yazid bin Muawiyah, de tweede kalief [x], die ook door yezedi’s vereerd wordt.

Yezidisme zou ontstaan zijn in de 11e, en gesticht door Adi ibn Musafir, die op zoek naar zijn eigen mystieke verlichting (gedeeltelijk geïnspireerd door sufisme) een nieuwe kloosterorde stichtte in Koerdistan[x].  Volgens de yezidi’s is sheik Adi een ‘avatar’ of reïncarnatie van Tawsi Melek. [Zie bronnen, voor het hele, prachtige pauwenverhaal]

Yezidisme is endogaam of exclusief: je wordt erin geboren, en bekering is onmogelijk.

De grootste gemeenschappen wonen in Iraaks Koerdistan, de Kaukasus, Duitsland en Zweden, waar ze vaak problemen ondervinden omwille van hun gesloten aard en strikte ‘kastensysteem’. Ook in België zijn er yezidische gemeenschappen: in Luik woont een gemeenschap van Turks-Koerdische yezidi’s, en in Brussel een gemeenschap met Russische roots. [x]

Net als veel religieuze minderheden kennen ook zij een geschiedenis van vervolging. [x] De conflicten in Iraaks Koerdistan escaleerden in 2007, mogelijks naar aanleiding van de steniging van Du’a Khalil Aswad, een yezidisch meisje dat zich volgens geruchten voor haar soennitische vriendje wilde bekeren tot islam. Honor killing, yeah! (Niet.) Als ‘wraak’ reageerde ISIL (nu opgegaan in het veel ‘populairdere’ IS) met een aanslag op 23 yezidi’s in Môsul. In augustus 2007 volgde een veel grotere zelfmoordaanslag in Qahataniya, met 796 doden en 1500 gewonden als gevolg [x]. Maar aangezien dat binnen de context van de Irakese burgeroorlog was, en wij westerlingen dat soort dingen altijd een beetje beschouwen als ‘Och, stammenconflicten’ [x], duurde het tot 2014 eer we een beetje ongerust werden over ISIS en de yezidi’s enzo. Verrassing!

Geen zin om op alle links te klikken? De belangrijkste bronnen:

http://www.yeziden.de/ Duits/Koerdische site met informatie over de geschiedenis van de godsdienst e.d., vanuit de Duitse yezidische gemeenschap zelf.

http://www.yeziditruth.org/ Engelstalige site gewijd aan ‘dispelling the myths, correcting myths and setting the record straight’. Aangezien ik geen vooroordelen had, voel ik me niet aangesproken, MAAR zeer interessant is de figuur van Tawsi Melek.

De Koerdische Yezidi’s (H. De Ley)

An “honor killing” in Iraq, captured by cellphone (Salon)

How suicide bombings shattered Iraq (Al Jazeera)

De ware verhalen over het yezidi-geloof (Leyla Tsjeldargushi, oorspronkelijk voor het Koerdisch Instituut in Brussel, via maroc.nl)

ieders beste vriend: Wikipedia! Of English Wikipedia!

The Trial of he Yezidis (Eszter Spat op CLOSER)

BBC buigt zich over de vraag of de V.S. dit ooit zal erkennen als een genocide.

Giles Fraser deed een follow-up voor The Guardian: Even after escaping Isis, the suffering of the Yazidis persists.